Funt (masa)
Funt (ang. pound lub pound-mass, od staroangielskiego pund, które wywodzi się z germańskiej adaptacji łacińskiego (libra) pondo – Pfund[1]; lb, lbm, lbm, ℔[2]) – pozaukładowa jednostka masy wywodząca się od rzymskiej libry. Miara funta była różna na przestrzeni wieków w różnych państwach, zwykle wynosiła pomiędzy 0,4 a 0,5 kilograma. Obecnie w państwach anglosaskich jest przyjęty międzynarodowy funt równy 0,453 592 37 kg oraz stosowany jest skrót lb (od libra, liczba mnoga w jęz. angielskim: lbs).
Współczesne rodzaje funta
- funt brytyjski (avoirdupois, powszechnie używany np. w USA), ang. pound: 1 lb = 0,453 592 37 kg = 16 oz (uncji) = 7000 granów (ziaren)
- 1 kilogram = 2,204 62 funta
Masa funta avoirdupois została określona przez kupców w Londynie w 1303. Jego dokładna miara i sposób ustalania zmieniały się. W 1878 zdefiniowano wzorzec funta jako odpowiadający ok. 0,453 592 338 kg, w 1883 – ok. 0,453 592 427 kg, wreszcie od 1889 w zaokrągleniu jako 0,453 592 43 kg. Od 1894 funt równy 0,453 592 427 kg przyjęto również w Stanach Zjednoczonych. Współczesny funt międzynarodowy o mierze 0,453 592 37 kg przyjęto w 1958 w porozumieniu między USA a krajami Brytyjskiej Wspólnoty Narodów.
W niektórych regionach krajów niemieckojęzycznych, przeważnie jednak w Niemczech słowa „funt” (Pfund) używa się w potocznym języku zamiast „pół kilograma”.
Funt jest także jednostką używaną w oznaczaniu siły naciągu łuku oraz krzywej ugięcia wędzisk (charakterystyka pracy/sztywność).
Dawne rodzaje funta
- używane w Wielkiej Brytanii:
- funt troy – używany od IX wieku do 1879, głównie do metali szlachetnych, według obecnych miar – 0,373 241 721 kg
- funt tower
- funt londyński
- funt kupiecki (Merchants' pound)
- używane we Francji:
- funt karoliński = ok. 409,31 g, czyli 1,25 funta rzymskiego
- livre esterlin = ok. 0,3671 kg. Używany od końca IX do połowy XIV w
- funt paryski (livre de Paris) = 0,489 5058 kg (teoretycznie miało to być 1,5 funta rzymskiego). Używany od połowy XIV w. do połowy XIX w.
- funt metryczny (livre métrique) = 1 kg, używany pomiędzy 1800–1812
- livre usuelle = 0,5 kg, używany od 1812 do 1840
- w Rosji:
- funt = 0,409 5124 kg (używany do 1924)
- w Hiszpanii, Portugalii i Ameryce Łacińskiej:
- funt = 0,459–0,460 kg
- W Królestwie Polskim:
- funt nowopolski = 0,405 504 kg
- w Polsce:
- funt zwyczajny = 0,500 kg
Zobacz hasło funt w Wikisłowniku |
Przypisy
- ↑ "pound". Oxford Dictionaries.
(ang.). Oxford University Press, April 2010. [dostęp 2012-07-24].
- ↑ Unicode chart 2100-214F
(ang.). W: Character 2114 of the Unicode 6.0 and 5.0 standards [on-line]. Unicode Consortium. [dostęp 2012-07-24].
Źródło
Informacje na dzień: 07.10.2021 08:27:10 CEST
Źródło: Wikipedia (Autorzy [Historia]) Licencja na tekst: CC-BY-SA-3.0. Twórców i licencje poszczególnych zdjęć i mediów można znaleźć w podpisie lub wyświetlić klikając na zdjęcie.
Zmiany: Elementy wyglądu zostały przeredagowane. Linki specyficzne dla Wikipedii (jak "Redlink", "Edit-Links"), mapy, pola nawigacyjne zostały usunięte. Również niektóre szablony. Ikony zostały zastąpione innymi ikonami lub usunięte. Linki zewnętrzne otrzymały dodatkową ikonę.
Proszę zanotować: Ponieważ dana treść jest automatycznie pobierana z Wikipedii w danym momencie, ręczna weryfikacja nie była i nie jest możliwa. W związku z tym WikiFox.org nie gwarantuje dokładności i aktualności pobranych treści. Jeśli któraś z informacji jest błędna lub ma niedokładne wyświetlanie, prosimy o kontakt: e-mail.
Zobacz też: Nota prawna & Polityka prywatności.